ਆਪਣੀ ਸੁਰੀਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ਼ ਉੱਜੜੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਜੋਤ ਜਗਾਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ

ਆਪਣੀ ਸੁਰੀਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ਼ ਉੱਜੜੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਜੋਤ ਜਗਾਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ   

ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ

ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਨਾਲ਼ ਮਸ਼ੀਨ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੋਈ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜੇ ਕਿਤੋਂ ਸਕੂਨ ਮਿਲ਼ਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਵਿਚੋਂ ਮਿਲ਼ਦਾ ਹੈ। ਤੇਜ਼ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਿਕਲ਼ਣ ਦੀ ਦੌੜ ਅਤੇ ਆਪੋ-ਧਾਪੀ ਵਿਚ ਖ਼ੋਖਲ਼ੇ ਹੋਏ ਦਿਮਾਗ ਲਈ ਅਗਰ ਕੁਛ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸੁਰੀਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਵੰਝਲੀ ਦੀ ਹੂਕ ਕਰਦੀ ਹੈ। 'ਤੜਕ-ਭੜ੍ਹਕ' ਵਾਲ਼ੇ ਗੀਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਲੋਚਕ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਹਾਂ! ਅਗਰ ਰੂਹ ਦੇ ਹਾਣ ਦਾ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਜਜ਼ਬਾਤ ਦੇ ਮੇਚ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਮਿਲ਼ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮੁਰਦਾ ਵੀ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁੱਕੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਵੀ ਫ਼ੁੱਟ ਪੈਂਦੇ ਹਨ! ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਗਾਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਕਿਸੇ ਪੁੱਜੀ ਹਸਤੀ ਦਾ 'ਚੰਡਿਆ' ਹੋਵੇ। ਦੁਪਹਿਰੇ ਰਜਾਈ Ḕਚੋਂ ਮੂੰਹ ਕੱਢ ਕੇ ਆਖਣ ਵਾਲ਼ੇ, "ਬੇਬੇ ਮੈਂ ਵੀ ਗਾਉਣ ਆਲ਼ਾ ਬਣ ਗਿਆ..!" ਤਾਂ ਬਥੇਰੇ ਫ਼ਿਰਦੇ ਨੇ!
ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਉੱਜੜੀ ਫ਼ਿਰਦੀ ਸ਼ਾਹਣੀ ਕੌਲਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, "ਵੀਰੋ ਊਠਾਂ ਵਾਲਿਓ ਵੇ ਪਾਣੀ ਪੀ ਜਾਓ ਦੋ ਪਲ ਬਹਿ ਕੇ....ਕੌਲਾਂ ਡੱਕੇ ਚੁਗਦੀ ਦਾ ਜਾਇਓ ਵੇ ਇੱਕ ਸੁਨੇਹਾਂ ਲੈ ਕੇ...!" ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਦੁਖੀ ਦਿਲ ਦੀ ਹੂਕ ਸੀ, ਦਰਦ ਸੀ। ਇੱਕ ਸੁਨੇਹਾਂ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਤਨ ਦੇ ਵੀਰਾਂ ਤੋਂ ਹਮਦਰਦੀ ਦੀ ਆਸ ਸੀ। ਤਾਂ ਹੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਤਨ ਦੇ ਵੀਰ ਪਹਿਚਾਣ ਕੇ ਹਾਕ ਮਾਰੀ ਸੀ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਡੱਕੇ ਚੁਗਦੀ ਕੌਲਾਂ ਨੂੰ ਬਥੇਰੇ 'ਰਾਹੀ' ਨਿੱਤ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਮਿਲਦੇ ਹੋਣਗੇ? ਪਰ ਹਾਕ ਉਸ ਨੇ "ਊਠਾਂ ਵਾਲੇ ਵੀਰਾਂ" ਨੂੰ ਹੀ ਮਾਰੀ ਸੀ! ਸ਼ਾਹਣੀਂ ਕੌਲਾਂ ਅਤੇ ਊਠਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਵੀਰਾਂ ਵਾਲ਼ਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕ ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਨਾਲ਼ ਹੈ! ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਮੇਰਾ ਯਾਰ ਘੱਟ, ਨਿੱਕਾ ਵੀਰ ਵੱਧ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਦੁਖ-ਸੁਖ ਦਾ ਸਾਂਝੀ ਹੈ। ਦੁਨਿਆਵੀ ਇਖ਼ਲਾਕ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਹਿਰਦ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਥਾਹ ਜਜ਼ਬੇ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਕੋਲ਼ ਅਨਹਦ ਨਾਦ ਅਨਾਹਤ ਅਵਾਜ਼ ਹੈ! ਸੁਰਾਂ ਦੀ ਸੂਝ ਹੈ। ਗਾਉਣ ਦਾ ਵੱਲ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦਾ 'ਝੱਲ' ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਗਰਜਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਮੈਨੂੰ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲਵਾ ਦੀ Ḕਗੜ੍ਹਕḔ ਦਾ ਚੇਤਾ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਲੈਅ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਦਿਲ ਧੜਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਟਿਆਰ ਦੀ ਝਾਂਜਰ ਛਣਕਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਅੱਲ੍ਹੜ ਕੁੜੀ ਵੱਲੋਂ ਕਸੀਦੇ ਕੱਢੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੰਧੂਰੀ ਰੰਗੀ ਮੁਟਿਆਰ ਵੱਲੋਂ ਫ਼ੁਲਕਾਰੀ 'ਤੇ ਹਾਣੀ ਪ੍ਰਤੀ ਮੋਹ ਦੇ ਫ਼ੁੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿਚ ਬੇਬੇ ਦੀ ਮਧਾਣੀ ਗਾਇਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੁਮਕਦੀ ਪੌਣ ਲੋਰੀਆਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਲਹਿ-ਲਹਾਉਂਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਜਿਹੀ ਤਾਜ਼ਗੀ ਅਤੇ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਫ਼ੁੱਲਾਂ ਵਰਗੀ ਰਸਭਿੰਨੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿਚ ਘੁਲਾੜ੍ਹੀ 'ਤੇ ਬਣਦੇ ਗੁੜ ਜਿਹੀ ਮਹਿਕ ਹੈ ਅਤੇ ਪੋਨੇ ਗੰਨੇ ਦੇ ਰਸ ਵਰਗਾ ਸੁਆਦ! ਕੰਨਾਂ 'ਚ ਕੋਕਰੂ ਪਾ ਕੇ ਅਤੇ ਪੈਰ ਛਣਕ ਕੇ, ਖੁਰਾਂ 'ਚੋਂ ਗੋਹਾ ਜਿਹਾ ਕੱਢਣ ਵਾਲ਼ੇ 'ਗਾਇਕਾਂ' ਨੂੰ ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸਬਕ ਲੈਣਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਵਾਜ਼ ਦਾ ਕੰਪਿਊਟਰੀਕਰਣ ਕਰਵਾਕੇ ਬੋਤੇ ਦੇ ਸਪਰੇਅ ਵਾਲ਼ਾ ਗੁਆਰਾ ਖਾ ਕੇ ਆਫ਼ਰਨ ਵਾਂਗ, ਸਟੇਜ਼ 'ਤੇ ਵੱਟ ਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਹਨ!
        ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਇਕ ਵੱਡੀ ਜੱਦੋਜਹਿਦ, ਵੱਡੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਡੇ ਆਮ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕਾਂ ਵਾਂਗ ਬਾਪੂ ਦੇ ਗਲ਼ ḔਗੂਠਾḔ ਦੇ ਕੇ ਅਤੇ ਪੈਲ਼ੀ ਦੇ ਕਿੱਲੇ 'ਤੇ ਅੰਗੂਠਾ ਲੁਆ ਕੇ ਕੈਸਿਟ ਨਹੀਂ ਕੱਢੀ, ਸਗੋਂ ਆਪ ਮਿਹਨਤ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਕਰਕੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਪੈਰ ਧਰਿਆ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਵਾਸ ਕੀਤਾ। ਅੱਜ ਉਸ ਦੇ ਗੀਤ ਯੂਰਪ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਘਰ ਘਰ ਵੱਜਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਵੀ ਉਹੀ ਜਿੱਤ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪ ਫ਼ਾਕੇ ਕੱਟੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਦਾ ਭੇਦ ਪਾਇਆ ਹੋਵੇ। ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਸੁਖ, ਸੰਯੋਗ ਅਤੇ ਵਿਯੋਗ ਨੂੰ ਧੁਰ ਦਿਲੋਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਹੱਡੀਂ ਹੰਢਾਇਆ ਹੋਵੇ। ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਵਿਯੋਗ ਹੀ ਤਾਂ ਸਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਹੂਲਤ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਅਸੀਂ ਲੱਖ ਸੁਰਖ਼ਰੂ ਹੋ ਗਏ ਹੋਈਏ, ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਾਂ-ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਮਾਂ-ਭੂਮੀ ਦਾ ਹੇਰਵਾ ਮਾਰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਕੱਛ 'ਚ ਪੱਲੀ ਦੇ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਟਾਂ ਤੋਂ ਘਾਹ ਵੀ ਖੋਤਿਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਅਤੇ ਫ਼ਿਰ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਗਾਲ਼ਾਂ ਵੀ ਖਾਧੀਆਂ। ਫ਼ੇਰ ਦੋਧੀ ਬਣ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਵੀ ਢੋਹਿਆ ਅਤੇ ਗਲ਼ੀ ਗਲ਼ੀ ਫ਼ਿਰਦੇ ਵਣਜਾਰੇ ਵਾਂਗ, ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੜਕੀਂ ਪੈ ਕੇ ਵਰਤਾਇਆ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਘਾਲਣਾਂ ਘਾਲੀ। ਉਹ ਕਈ ਗਾਇਕਾਂ ਵਾਂਗ Ḕਊੜਾ - ਬੋਤਾḔ ਗਾਇਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ! ਘਰ ਵਿਚ ਗਰੀਬੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉਸ ਨੇ ਹੌਂਸਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਰਿਆ! ਗਰੀਬੀ ਨਾਲ ਦੋ-ਦੋ ਹੱਥ ਕਰਕੇ, ਬੀ. ਐੱਸ਼ ਸੀ (ਮੈਡੀਕਲ) ਅਤੇ ਐੱਮ. ਐੱਸ਼ ਸੀ. (ਫ਼ੌਰਿੰਸਿਕ ਸਾਇੰਸ) ਐੱਲ਼ ਐੱਲ਼ ਬੀ. ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।  ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾ ਸਦਕਾ ਉਸ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਗੌਰਮਿੰਟ ਨੇ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਭੇਜਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਜੋਕਰੇ ਪੈਸੇ ਨਾ ਬਣ ਸਕੇ। ਪਰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਟਿਕਟ ਸਸਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸੰਧੂ ਗੌਰਮਿੰਟ ਦਾ ਸੱਦਾ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ 1995 ਵਿਚ  ਯੂ. ਕੇ. ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਲੀਡਜ਼ ਆ ਗਿਆ। ਕਾਂਨਫ਼ਰੰਸ ਵਿਚ ਪੇਪਰ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਥਾਰਟੀ ਐਨੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਲੀਸ ਵਿਚ ਜੌਬ ਦੀ ਆਫ਼ਰ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਸੰਧੂ ਫ਼ਿਰ ਵਾਪਿਸ ਚਲਿਆ ਗਿਆ। 1997 ਵਿਚ ਉਹ ਫ਼ਿਰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਮੁੜ ਆਇਆ। ਲੰਡਨ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੰਪਨੀ 'ਹੈਰੋਡਸ' ਵਿਚ ਸੰਧੂ ਪੰਜ ਸਾਲ 'ਫ਼ੁੱਲ ਟਾਈਮ' ਜੌਬ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਲੇਡੀ ਡਿਆਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਡੋਡੀ ਦੇ ਬਾਪ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਕਬੂਲ ਕੰਪਨੀ ਹੈ।
ਗਾਉਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੰਧੂ ਨੂੰ ਬਾਲ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਸੀ। ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਬਾਲ ਸਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਯੂਨੀਵਰਿਸਟੀ ਤੱਕ ਸੰਧੂ ਨੇ ਗਾਇਕੀ Ḕਤੇ ਹੱਥ ਅਜ਼ਮਾਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਦੱਸਣ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਿਸਟੀ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸਮਾਗਮ ਉਸ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰਾ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਲਿਸ਼ਕਾਰਾ ਟੀ.ਵੀ, ਅਕਾਸ਼ ਰੇਡੀਓ, ਪੰਜਾਬ ਰੇਡੀਓ, ਡੀ. ਡੀ. ਰਿਆਤ ਟੀ.ਵੀ., ਐੱਮ.ਏ. ਟੀ.ਵੀ. ਤੋਂ ਕਲਾ ਦੇ ਸੂਖ਼ਮ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ  ਇਕੱਤਰ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ  ਵੀਨਸ ਟੀ. ਵੀ. ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਿਆਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਟੀ. ਵੀ. ਸ਼ੋਅ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਇਤਨਾ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪਲਕਾਂ 'ਤੇ ਬਿਠਾ ਲਿਆ। ਲੋਕ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ਼ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਮਕਬੂਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਧੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗਾਉਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕ ਨੂੰ ਤਰਜ਼ੀਹ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਟੀ-ਸੀਰੀਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਪਲੇਠੀ ਕੈਸਿਟ "ਗੱਲ ਸੁਣ ਲੈ" ਮਾਰਕੀਟ ਵਿਚ ਦਿੱਤੀ। ਬੱਸ, ਫ਼ਿਰ ਕੀ ਸੀ? ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਕੈਸਿਟ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਯੂਰਪ ਭਰ ਵਿਚ ਸੰਧੂ-ਸੰਧੂ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਹੋਰ ਕੈਸਿਟਾਂ ਵੀ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਨਿੱਘੇ ਦਿਲ ਨਾਲ਼ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੱਤੀ। ਅੱਜ ਸੰਧੂ ਯੂਰਪ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਹੀਰੋ ਗਾਇਕ ਹੈ!
ਮੇਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਸੰਧੂ ਨਾਲ਼ ਉਦੋਂ ਹੋਈ, ਜਦ ਉਹ ਡੀ. ਡੀ. ਰਿਆਤ ਟੀ.ਵੀ. 'ਤੇ 'ਮੁੰਡਾ ਸਾਊਥਾਲ ਦਾ' ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਮਿਥੇ ਦਿਨ ਮੈਂ, ਮਾਸੀ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਜੁਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਫ਼ੌਜੀ, ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸ਼ ਦਰਸ਼ਣ ਸਿੰਘ ਰੀਹਲ ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਪੁੱਤਰ ਕਬੀਰ, ਅਸੀਂ ਦਿੱਤੇ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਟੀ.ਵੀ. ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਪੈਂਦੇ 'ਮੈੱਕ ਡੋਨਾਲਡ' ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਕੁਝ ਪਲਾਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਛੇ ਫ਼ੁੱਟ ਤੋਂ ਵੀ ਉਚਾ ਦਰਸ਼ਣੀਂ ਜੁਆਨ ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬੋਲਾਂ, "ਕੀ ਹਾਲ ਐ ਬਾਈ ਜੀ...?" ਨੇ ਹੀ ਮੇਰਾ ਮਨ ਮੋਹ ਲਿਆ। ਜਦ ਉਹ ਝੁਕ ਕੇ ਮੇਰੇ ਗੋਡੀਂ ਹੱਥ ਲਾਉਣ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਝੁਕਦੇ ਹੱਥ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਬੋਚ ਲਏ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗਲਵਕੜੀ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਨਿਮਰਤਾ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ਼ ਮੁੱਲ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਚਾਹ ਪੀਂਦਿਆਂ ਅਤੇ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤਾਂ ਕਰਦਿਆਂ, ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਸਾਦੇ ਪੇਂਡੂ ਜੱਟ ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਵਲ਼-ਫ਼ੇਰ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਨਿਰਛਲ ਅਤੇ ਨਿਰਕਪਟ ਲੱਗਿਆ। ਇਕ ਘੰਟਾ ਟੀ. ਵੀ. ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਹੋਈ ਮੇਰੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਡੀਆਂ ਕਾਫ਼ੀ ਲੰਮੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੱਲੀਆਂ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸੰਧੂ ਇਕ ਨਿਰਲੇਪ ਰੂਹ ਅਤੇ ਯਾਰਾਂ ਦਾ ਯਾਰ ਹੈ, 'ਗਿੱਦੜਮਾਰ' ਨਹੀਂ! ਆਪਣੇ ਪੰਧ 'ਤੇ ਮਸਤ ਤੁਰਨ ਵਾਲ਼ਾ ਮਸਤਾਨਾਂ ਫ਼ਕੀਰ! ਜਿਸ ਨੂੰ 'ਤੇਰ-ਮੇਰ' ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ 'ਮੈਂ-ਤੂੰ' ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ!
ਸੰਧੂ ਨੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਏ ਹਨ। ਧਾਰਮਿਕ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਡਿਊਟ ਤੱਕ। ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਇਸ਼ਕ ਇਕ ਸਾਧਨਾਂ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਅਤੇ ਨਿਚੋੜ ਹੈ, ਠਰਕ ਭੋਰਨ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਕਦਾਚਿੱਤ ਨਹੀਂ! ਉਸ ਦੇ ਕੁਝ ਗੀਤ ਇਸੇ ਸੁਮੇਲ ਅਤੇ ਨਿਚੋੜ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ੂਹ 'ਤੇ ਗਿੜਦੀਆਂ ਟਿੰਡਾਂ ਦੀ ਇਕ-ਸੁਰ ਅਤੇ ਇਕ-ਸਾਰ ਲੈਅ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਮਾਘੀ ਮੌਕੇ ਕੜਾਕੇ ਦੀ ਸਰਦੀ ਵਿਚ ਖੇਤੀਂ ਲੱਗਦੇ ਕੱਸੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਰਗਾ ਹੁਲਾਸ ਅਤੇ ਨਿੱਘ ਹੈ। ਅੱਸੂ ਕੱਤੇ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਹਲ਼ ਖਿੱਚਦੇ ਬਲ਼ਦਾਂ ਦੀਆਂ ਟੱਲੀਆਂ ਖੜਕਣ ਦੀ ਅਦੁਤੀ ਧੁਨ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਨਾਰੀਅਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਰਗਾ ਕੁਦਰਤੀ ਰਸ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਰਸ ਜਣੇਂ-ਖਣੇਂ ਨੂੰ ਨਸੀਬ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਉਹ ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੰਦਾਂ ਵਾਂਗ, ਖਾਣ ਲਈ ਹੋਰ ਅਤੇ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਹੋਰ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਸੱਚੀ ਅਤੇ ਸੁੱਚੀ ਗੱਲ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਕਹਿਣ ਦਾ ਆਦੀ ਹੈ।
ਇਕ ਦਿਨ ਫ਼ੋਨ 'ਤੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਿਆਂ ਕਰਦਿਆਂ ਗੱਲ ਆਲੋਚਕਾਂ 'ਤੇ ਆਣ ਖੜ੍ਹੀ। ਆਲੋਚਕ ਹੋਣਾ ਕੋਈ ਬੁਰੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਆਲੋਚਨਾਂ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਹੀ ਮਾਰਗ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਹੋਵੇ। ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਨਿੰਦਕ ਵਿਚ ਦੋ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਵਾਂਗ ਫ਼ਰਕ ਹੈ। ਆਲੋਚਕ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੇਧ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਨੇ ਅਤੇ ਨਿੰਦਕ ਦਾ ਕਾਰਜ ਬਿਨਾ ਗੱਲੋਂ 'ਤਰਕ' ਮਾਰਨੀ! ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਗੱਲ ਚੇਤੇ ਆ ਗਈ। ਕਿਸੇ 'ਚੰਟ' ਔਰਤ ਦੇ ਕਈ ਬੰਦਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਇਕੋ ਸਮੇਂ 'ਸਬੰਧ' ਬਣੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਰੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹੁੰਦੇ ਗਏ। ਲੋਕ-ਲਾਜ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਯਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋ ਨਾ ਸਕੀ। ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਘਰਵਾਲ਼ੇ ਨੇ 'ਚੜ੍ਹਾਈ' ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ 'ਸਾਂਝਾ' ਜਿਹਾ ਕੀਰਨਾ ਪਾਇਆ, "ਕੀਹਨੂੰ ਪਿੱਟਾਂ ਤੇ ਕੀਹਨੂੰ ਛੱਡਾਂ ਵੇ ਮੇਰੇ ਸਹੁਰੇ ਦਿਆ ਜਾਇਆ....!" ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਜਣੇ-ਖਣੇ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਹਿਰਦ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੋਗਲ਼ਾਪਣ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਫ਼ਿਤਰਤ ਨਹੀਂ!
ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ, ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਸੇਧਦਾਰ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਦਾ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਣਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਹੀ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਨਿੰਦਕਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਕੀ ਕਰੇ? ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਤਾਂ ਸੰਧੂ ਪਾਸਾ ਵੱਟਣ ਵਿਚ ਹੀ ਫ਼ਾਇਦਾ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੇਪ੍ਰਵਾਹ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ 'ਬੁੱਧੀਮਾਨ' ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ, ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣਾ ਜਾਂ ਅਗਲੇ ਦਾ ਝੱਗਾ ਹੀ ਪਾੜਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਾ ਅਗਲੇ ਦਾ ਕੁਝ ਸੁਧਰੇ ਅਤੇ ਨਾ ਆਪਣਾ, ਵਿਗੜ ਚਾਹੇ ਜਾਵੇ! ਇਕ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਬੱਚੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਗਰੀਬ ਮੰਗਤੇ ਦੇ ਰੋੜਾ ਮਾਰਿਆ। ਉਸ ਲਹੂ ਲੁਹਾਣ ਹੋਏ ਗਰੀਬ ਨੇ ਕੱਢ ਕੇ ਉਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਕ ਆਨਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਪੁਰਾਣੇਂ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਆਨੇਂ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਆਨਾਂ ਕਾਫ਼ੀ ਰਕਮ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਬੱਚਾ ਬੜਾ ਹੈਰਾਨ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਦੇ ਰੋੜਾ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਇਹ ਫ਼ੱਟੜ ਅਤੇ ਲਹੂ ਲੁਹਾਣ ਹੋਇਆ ਵੀ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਤੁਰ ਗਿਆ? ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਕਿਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਅਸਵਾਰੀ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਮੰਗਤਾ ਰੋੜਾ ਮਾਰੇ ਦਾ ਆਨਾਂ ਦੇ ਗਿਆ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਦੇਵੇਗਾ? ਉਸ ਨੇ ਹਾਥੀ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਇੱਟ ਮਾਰ ਕੇ ਮੱਥੇ ਵਿਚ ਟੀਕ ਚਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜੇ ਨੇ ਕਰੋਧੀ ਹੋਏ ਨੇ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ, ਸ਼ਰੇਆਮ ਫ਼ਾਂਸੀ ਟੰਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ...! ਫੇਰ ਉਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਮਝ ਆਈ ਕਿ ਮੈਥੋਂ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਵੀ ਗਲਤ ਹੋਇਆ...! ਮੇਰਾ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਸੰਧੂ ਚੁੱਪ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਦੁਆਵਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ਾ ਫ਼ੌਲਾਦੀ ਦਿਲ ਵਾਲ਼ਾ ਇਨਸਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਬਦਖੋਹੀ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਜੇ ਉਸ ਵਿਚ ਕਹਿਣ ਦਾ ਜਿਗਰਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਸਹਿਣ ਦਾ ਸਾਹਸ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗ਼ਰੀਬ ਦੇ ਰੋੜਾ ਮਾਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਇਕ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੇ ਇੱਟ ਮਾਰ ਕੇ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸਬਕ ਆਪੇ ਸਿੱਖ ਲੈਣਗੇ। ਉਸ ਦੀ ਸਹਿਣ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਮੇਰੇ ਕੋਲ਼ ਹੈ। ਸਮਾਂ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ, ਕਾਫ਼ੀ ਅਰਸੇ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਸੰਧੂ ਇਕ ਦਿਨ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਬੀਬੀ ਨੇ ਫ਼ੋਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਅ ਜੀ, ਮੈਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਸ਼ਕਲ ਪਸੰਦ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ। ਬੀਬੀ ਦੇ ਇਹ ਕਹਿਣ ਨਾਲ਼ ਸੰਧੂ ਕਰੋਧਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਬੀਬੀ Ḕਤੇ ਕੋਈ ਗ਼ਿਲਾ ਕੀਤਾ। ਸਗੋਂ ਬੜੇ ਹੀ ਸੰਜੀਦਾ ਬੋਲਾਂ ਨਾਲ਼ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, "ਭੈਣ ਜੀ, ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਡਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਂ ਮੇਰੀ ਸ਼ਕਲ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇਖ ਲਿਆ ਕਰੋ!" ਮੈਨੂੰ ਪੱਕਾ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਸੰਧੂ ਦੇ ਇਹ ਠੰਢੇ ਮਤੇ ਨਾਲ਼ ਆਖੇ ਬੋਲਾਂ 'ਤੇ ਉਹ ਬੀਬੀ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਈ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਉਸ ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਪਛਤਾਵਾ ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇਗਾ।
ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਸੰਧੂ ਦੀ ਝੰਡੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਟੈਲੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 'ਮੁੰਡਾ ਸਾਊਥਾਲ ਦਾ' ਨੇ ਯੂਰਪ ਭਰ ਵਿਚ ਅਥਾਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਇਸ ਮਕਬੂਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਦਕਾ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੰਧੂ ਦੀਆਂ ਐਲਬਮਜ਼  ਨੂੰ ਵੀ ਸਿਰ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਅੱਜ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਘੜਮੱਸ ਮੱਚਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖ ਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਹੁਣੇ-ਹੁਣੇ ਆਈ ਐਲਬਮ 'ਪਟਿਆਲ਼ਾ' ਨੇ ਵੀ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿਚ ਧੁੰਮ ਪੱਟੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਵੇਂ ਅਤੇ ਨਵੇਕਲ਼ੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਮੇਜਰ ਸੰਧੂ ਲਈ ਸਾਡੀ ਦੁਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਅਣਥੱਕ ਰਾਹੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵੱਲ ਵੱਧਦਾ ਜਾਵੇ, ਭਵਿੱਖ ਉਸ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਹੈ!

*********